Kalendarium

marzec 1985

  • Zmiana na stanowisku sowieckiego genseka a wraz z nią zmiana komunistycznej ekipy na Kremlu. Początek „liberalizacji” w ZSRS.
  • Ujawnienie się komunistycznych „reformatorów” na „ludowych” Węgrzech. Początek „liberalizacji” tamże.

maj 1985

  • Komuniści albańscy pod wodzą nowego genseka rozpoczynają proces zakończenia „izolacji”. Początek „odwilży” w „ludowo-socjalistycznej” Albanii.

wrzesień 1985

  • Pierwsze „sondażowe rozmowy” pomiędzy reprezentującymi władze komunistyczne w PRL funkcjonariuszami SB, a czołowymi „dysydentami”-„rewizjonistami”.

luty 1986

  • Komuniści ogłaszają rozpoczęcie „restrukturyzacji” w ZSRS.

maj1986

  • Nowymi gensekami serbskiej i słoweńskiej kompartii zostają „reformatorzy”; odpowiednio: Slobodan Milošević i Milan Kučan.

maj/czerwiec 1986

  • Prasa komsomolska na sowieckiej Łotwie oraz w sowieckiej Estonii „przestawia się” na pierestrojkę.
  • Początek „reform” w „socjalistycznej” Słowenii – komuniści podejmują hasła „demokratyzacji” i „niezależności” tej komunistycznej republiki.

lipiec 1986

  • „Amnestia” w PRL. SB rozpoczyna realizację operacji kryptonim „Brzoza”  celem nawiązania „dialogu” z  „opozycją”.

wrzesień 1986

  • „Memorandum SANU” (Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk), zapowiadające „reformy” oraz „narodowe odrodzenie” w „socjalistycznej” Serbii wewnątrz komunistycznej Jugosławii.

październik 1986

  • Na fali głasnosti powstają pierwsze „inicjatywy obywatelskie” na sowieckiej Łotwie.
  • Polscy „opozycjoniści” na czele z Wałęsą apelują do USA o zniesienie sankcji ekonomicznych wobec PRL, po czym rozpoczynają się formalne spotkania czołowych polskich komunistów  z wybranymi „opozycjonistami”.

listopad/grudzień 1986

  • „Manewr kooptacji” w PRL: osoby związane z „opozycją” oraz hierarchią polskiego Kościoła Katolickiego biorą udział w specjalnie utworzonej w tym celu strukturze „państwowo-doradczej”.

styczeń 1987

  • Komuniści sowieccy uwalniają część „dysydentów” skazanych na kary pobytu w łagrach oraz na „zesłanie”.
  • Wzmożona aktywność „dysydentów” i „niezależnych środowisk” w sowieckich republikach bałtyckich.

styczeń/luty 1987

  • Komuniści sowieccy i polscy angażują się w pierestrojkowy „dialog” z Watykanem oraz z polskimi hierarchami Kościoła Katolickiego.

luty 1987

  • Publikacja słoweńskiego „programu narodowego” – zapowiedź „liberalizacji” oraz usamodzielnienia się „socjalistycznej” Słowenii.

luty – marzec 1987

  • Powstają pierwsze „inicjatywy obywatelskie” w sowieckiej Estonii oraz pierwsze „niezależne” organizacje na sowieckiej Łotwie i na sowieckiej Litwie.

kwiecień 1987

  • Zmiana taktyki „reformatorskiej” komunistów serbskich – przyjęcie opcji nacjonalistycznej jako podstawy przyszłych działań.

maj 1987

  • Pierwsze demonstracje w sowieckiej Estonii na podłożu społecznym i narodowym. W sowieckiej Estonii „ujawniają się” komuniści-”reformatorzy”.
  • Przyjazd Gorbaczowa do „socjalistycznej” Rumunii celem nakłonienia Ceaușescu do przeprowadzenia „liberalizacji”.

czerwiec 1987

  • Po wizycie Jana Pawła II w PRL, w polskiej prasie „opozycyjnej” pojawiają się informacje o nadchodzących „poważnych zmianach”. Zaraz potem rozpoczyna się „liberalizacja”: polscy komuniści legalizują „umiarkowaną” prasę „opozycyjną” oraz inicjują  „rozwój sektora prywatnego”, którego głównymi beneficjentami staje się aparat partyjny wraz z rodzinami.
  • Komuniści sowieccy zmniejszają presję na działalność litewskiego Kościoła Katolickiego.
  • Pierwsza znacząca manifestacja narodowa na sowieckiej Łotwie, dająca początek serii narodowych „demonstracji rocznicowych” organizowanych przez „dysydentów”.
  • Czechosłowacka StB rozpoczyna realizację operacji „Klin”, celem której jest przejęcie kontroli nad „opozycją” poprzez wywołanie w niej podziałów, a także  wypromowanie komunistycznych „reformatorów”.

lipiec 1987

  • Komuniści bułgarscy formułują i „uchwalają” tzw. koncepcję lipcową wyznaczającą cele zgodne z sowiecką pierestrojką i zapowiadającą „gruntowną reorganizację”.

sierpień 1987

  • W sowieckiej Estonii powstaje „dysydencka” organizacja na rzecz ujawnienia paktu Ribbentrop-Mołotow. Na sowieckiej Litwie, sowieckiej Łotwie oraz w sowieckiej Estonii odbywają się skoordynowane ze sobą manifestacje w rocznicę paktu Ribbentrop-Mołotow, zorganizowane przez tamtejszych „dysydentów”.

wrzesień 1987

  • Powstaje pierwsza organizacja „opozycyjna” na „ludowych” Węgrzech (o programie narodowym). W jej zjeździe założycielskim biorą udział czołowi komuniści „reformatorzy”.
  • Pierwsza masowa demonstracja w „ludowej” Bułgarii (o podłożu ekologicznym), zaakceptowana i wsparta przez partię komunistyczną.
  • Na sowieckiej Łotwie ukazuje się pierwszy „opozycyjny” periodyk. Początek fali pro-narodowych demonstracji w sowieckiej Estonii. Tamtejsze komunistyczne „związki twórcze” ujawniają swoje „narodowe oblicze”, zaś estońscy komuniści-”reformatorzy” ogłaszają plan „autonomii gospodarczej”, który zyskuje powszechne poparcie. Władze sowieckie aprobują tworzenie w niej „prywatnych przedsiębiorstw”.

wrzesień-listopad 1987

  • Komuniści albańscy nawiązują stosunki dyplomatyczne z RFN oraz zawierają długoterminowe umowy z Grecją.

jesień 1987

  • W sowieckich republikach bałtyckich masowo powstają „niezależne” organizacje społeczne” oraz „polityczne kluby dyskusyjne”. W sowieckiej Estonii oraz na sowieckiej Łotwie pojawiają się hasła na rzecz ich „suwerenności”.

listopad 1987

  • Sprowokowany bunt robotników w rumuńskim Braszowie. Pierwsze otwarte wystąpienia przeciwko Ceaușescu.

grudzień 1987

  • Rozpoczęcie na znaczną  skalę „reform gospodarczych” w PRL. Komuniści tworzą pierwsze jawne struktury kapitalistyczne.
  • Uaktywnienie się „opozycji” w „socjalistycznej” Czechosłowacji.
  • Strajk w Lublanie wspierający „reformy” słoweńskich komunistów. Zapowiedź zniesienia „monopolu partii” oraz utworzenia „opozycji” w socjalistycznej” Słowenii.
  • W sowieckiej Estonii powstaje pierwsza „niezależna” organizacja o profilu narodowym.

styczeń 1988

  • „Dysydenci” w sowieckiej Estonii oraz „byli” narodowi komuniści na sowieckiej Łotwie inicjują utworzenie pierwszych „opozycyjnych” organizacji politycznych o profilu narodowo-niepodległościowym.
  • Rumuńska sekcja RFE rozpoczyna emisję fragmentów, krytycznej wobec Ceaușescu, książki zbiegłego do USA generała Securitate Iona Pacepy, promującej także „dobrych komunistów” rumuńskich.
  • Rozpoczęcie publicznego „zbliżania stanowisk” komunistów i „opozycji” w PRL poprzez „dyskusje” w komunistycznej „prasie” i wspólne spotkania, których celem jest także wybór przedstawicieli „opozycji” do przyszłych „negocjacji” w kwestii „zmian ustrojowych”.
  • W „ludowej” Bułgarii komuniści „apelują” o „nieprzeciwstawianie się tworzeniu samodzielnych organizacji”. Powstaje pierwsza struktura „opozycyjna” (odwołująca się do „praw człowieka”), wykorzystana później podczas „liberalizacji”.

luty-marzec 1988

  • Aktywizacja „opozycji”, „środowisk niezależnych” oraz komunistycznych „reformatorów” w sowieckich republikach bałtyckich.

marzec 1988

  • Przyjazd Gorbaczowa do „socjalistycznej” Jugosławii, co zbiega się z rozpoczęciem „reform” w „socjalistycznej” Serbii (tzw. antybiurokratyczna rewolucja) oraz przyspieszeniem „reform” w „socjalistycznej” Słowenii.
  • Uaktywnienie się „opozycji” w „ludowych” Węgrzech przy okazji rocznicy węgierskiej „wiosny ludów” z  1848 r. Powstaje „radykalna opozycja” (FIDESZ).
  • Pierwsza manifestacja w „socjalistycznej” Czechosłowacji (Bratysława), której hasłem jest „obrona swobód religijnych”.
  • Sowieci kierują do „ludowej” Bułgarii nowego „ambasadora” w randze generała KGB, którego zadaniem jest zorganizowanie grup „dysydenckich” oraz „spisku” przeciwko „konserwatywnemu” bułgarskiemu gensekowi. Zawiązuje się pierwsza organizacja „dysydencka” (na tle manifestacji z września 1987 roku), w większości składająca się z komunistów, która następnie zostaje „rozgromiona”, m.in. za sprawą komunistów z politbiura, uczestniczących w organizowanym przez sowietów „spisku”.

wiosna 1988

  • Wzrasta aktywność litewskich i łotewskich komunistów-”reformatorów” oraz tamtejszej „opozycji” narodowej. Pojawiają się hasła na rzecz „suwerenności” sowieckiej Litwy. Powstaje inicjatywa estońskiego „frontu ludowego” na rzecz wspierania pierestrojki (kwiecień).

kwiecień/maj 1988

  • Nieudana próba dołączenia odłamu „opozycji” zorganizowanego wokół Wałęsy do „dyskusji” w kwestii planowanych „reform” w PRL. Okazją do tego są strajki robotnicze zainicjowane przez komunistyczne „związki zawodowe”.

maj 1988

  • Masowe demonstracje na rzecz „liberalizacji” w „socjalistycznej” Słowenii („słoweńska wiosna”). Utworzenie pierwszej „opozycyjnej” organizacji politycznej.
  • Zmiana węgierskiego genseka z „konserwatysty” Kádára na „technokratę” Grósza, następująca niezwłocznie po przybyciu na „ludowe” Węgry zastępcy szefa KGB, Kriuczkowa.

czerwiec 1988

  • Na sowieckiej Litwie powstaje „grupa inicjatywna frontu ludowego na rzecz reform”, zyskując masowe poparcie, po czym następuje szybki rozwój jej lokalnych struktur.
  • Wymiana kadr partyjnych w sowieckiej Estonii na narodowych komunistów wspierających „liberalizację”. Przywrócenie symboliki i hymnu przedwojennej Estonii. Demonstracje estońskiej „opozycji” i początek estońskiej „śpiewającej rewolucji” – „trzeciego narodowego odrodzenia”, w trakcie której Estończycy masowo popierają „front ludowy”.
  • Wzmożona aktywność łotewskich komunistów-”reformatorów” nawołujących do rozpoczęcia „zmian systemowych”. Początek łotewskiej „śpiewającej rewolucji” – „trzeciego narodowego odrodzenia”.
  • Komuniści polscy ogłaszają koncepcję „okrągłego stołu”, po czym dochodzi do ich spotkań z hierarchami Kościoła Katolickiego w PRL w kwestii „pluralizmu stowarzyszeniowego”.
  • Demonstracje „opozycji narodowej” na „ludowych” Węgrzech przeciwko „wynarodowianiu” Węgrów w „socjalistycznej” Rumunii (Siedmiogród) i „prześladowaniu” ich przedstawicieli.
  • uaktywnienie się „nurtu reformatorskiego” w chorwackiej kompartii. Początek „demokratyzacji” w „socjalistycznej” Chorwacji.

lipiec 1988

  • Włączenie się w „przemiany” litewskiej „opozycji” narodowo-niepodległościowej. Początek litewskiej „śpiewającej rewolucji” – „trzeciego narodowego odrodzenia”.
  • Przywrócenie łotewskiej, przedwojennej symboliki narodowej. Powstaje inicjatywa na rzecz utworzenia łotewskiego „frontu ludowego”.
  • Aktywne działania estońskiej „opozycji” narodowej oraz oraz rozwój estońskiego „pluralizmu politycznego”. Utworzenie estońskiego „frontu internacjonalistycznego” jako przeciwwagi dla tamtejszego „frontu ludowego”.
  • Rozbudowa bałtyckich „frontów ludowych”
  • Przyjazd Gorbaczowa do PRL po którym komuniści polscy oficjalnie oferują „nowy podział władzy po konsultacjach z umiarkowaną opozycją i Kościołem”.

sierpień 1988

  • Publikacja niejawnych zapisów paktu Ribbentrop-Mołotow, których skutkiem było wcielenie krajów bałtyckich do ZSRS. Narodowo-niepodległościowa „opozycja” i/lub „fronty ludowe” organizują w ich stolicach masowe demonstracje rocznicowe na których powszechnie używana jest przedwojenna symbolika narodowo-państwowa.
  • Nowe strajki w PRL zakończone kolejną ofertą „pomocy w reformach” ze strony „opozycji”  zorganizowanej wokół Wałęsy, którą  komuniści polscy tym razem  podejmują.
  • Demonstracje  w rocznicę „zdławienia praskiej wiosny” w „socjalistycznej” Czechosłowacji w 1968 roku.

wrzesień 1988

  • Komuniści polscy rozpoczynają serię spotkań z „opozycją” celem uzyskania jej wsparcia dla przygotowywanej „transformacji ustrojowej”. W spotkaniach biorą udział także reprezentanci prymasa oraz episkopatu Kościoła Katolickiego w PRL, którzy spełniają rolę pośrednika i żyranta „uzgodnień”.
  • Demonstracje na „ludowych” Węgrzech w związku z budową hydroelektrowni na granicy z „socjalistyczną” Czechosłowacją, które organizowane są przez „radykalną opozycję”.
  • Pro-”reformatorskie” i pro-narodowe manifestacje estońskiego „frontu ludowego” i łotewskiej „opozycji”.
  • Litewscy komuniści-”reformatorzy” ogłaszają plan „niezależności ekonomicznej” sowieckiej Litwy.

październik 1988

  • Kongresy założycielskie bałtyckich „frontów ludowych”, na których czele stają komuniści-”reformatorzy” i/lub związani z nimi nacjonaliści. Wymiana pierwszych sekretarzy w łotewskiej oraz litewskiej partii komunistycznej (części KPZS) na narodowych komunistów-”reformatorów”.

listopad 1988

  • Bałtyckie „fronty ludowe” rozpoczynają skoordynowane działania na rzecz „liberalizacji” oraz swojej „niezależności”, w tym manifestacje pod hasłami „suwerenności” republik. Utworzenie litewskiego „frontu internacjonalistycznego” jako przeciwwagi dla tamtejszego „frontu ludowego”. Narodowo-niepodległościowa „opozycja” litewska organizuje masowe manifestacje na rzecz niepodległości sowieckiej Litwy. Estoński „najwyższy sowiet” ogłasza „suwerenność” sowieckiej Estonii.

jesień 1988

  • kulminacja masowych demonstracji w „socjalistycznej” Serbii. W ramach „rewolucji antybiurokratycznej” następuje wymiana aparatu partyjnego w „socjalistycznych” prowincjach Wojwodiny i Kosowa na proserbskich „reformatorów”. Początek protestów Albańczyków w Kosowie.
  • Rozwój „opozycji” na „ludowych” Węgrzech (budowa struktur partyjnych).
  • Promowanie Wałęsy w PRL jako czołowego „reprezentanta narodu” w przyszłej „transformacji ustrojowej” oraz finalizacja „uzgodnień”. Budowa nowych struktur „opozycji” pod hasłami „wspólnoty interesów” z komunistami.
  • Demonstracja  w „socjalistycznej” Czechosłowacji  w 70. rocznicę utworzenia wolnej Czechosłowacji (Praga, październik). Pierwsza „legalna” demonstracja „opozycji” (Karta 77) pod hasłami „praw człowieka” (Praga, grudzień).
  • Ujawnienie się „dysydentów” i „reformatorów” w „socjalistycznej” Rumunii, a następnie promowanie ich w ZSRS i w krajach zachodnich.
  • Powstanie akceptowanej przez kompartię, organizacji „dysydenckiej” w „ludowej” Bułgarii programowo wspierającej pierestrojkę, której czołowi przedstawiciele są „rewizjonistami” bądź komunistami.

styczeń 1989

  • Rozpoczęcie „transformacji ustrojowej” przez władze centralne „socjalistycznej” Jugosławii.
  • Zainicjowane przez serbskich komunistów demonstracje na rzecz „reform” w „socjalistycznej” Czarnogórze doprowadzają tam do całkowitej wymiany aparatu partyjnego na ich „sojuszników”.
  • „Dysydent” Franjo Tudjman tworzy pierwszą „opozycyjną” organizację polityczną w „socjalistycznej” Chorwacji.
  • Powstają kolejne „opozycyjne” partie polityczne w „socjalistycznej” Słowenii zakładane przez „dysydentów” i komunistów-„rewizjonistów”.
  • Wobec coraz większego „zbliżania stanowisk” komunistów i „opozycji” w PRL rozpoczynają się demonstracje antykomunistów przeciwko temu zjawisku, nie wywołujące jednak odzewu społecznego wobec wszechobecnej propagandy „porozumienia i reform”.
  • Demonstracje (niezależne od „opozycji”) w ramach „tygodnia Palacha” w „socjalistycznej” Czechosłowacji (Praga), podczas których komuniści wykorzystują  jednostki specjalne, użyte na znacznie większą skalę w listopadzie podczas kluczowych wydarzeń, które stały się  bezpośrednią przyczyną „upadku komunizmu” (celem była radykalizacja społeczeństwa).
  • Komunistyczni „reformatorzy” węgierscy formułują nową „wykładnię” dla oceny powstania z 1956 roku. W tej interpretacji nie było ono kontrrewolucją lecz „powstaniem ludowym przeciwko partyjnym oligarchom”.
  • Wprowadzenie „rozwiązań wolnorynkowych” w „ludowej” Bułgarii (zezwalających m.in. na tworzenie prywatnych firm),  a następnie promowanie „dysydentów”, którzy w przyszłości zajmą czołowe stanowiska polityczne w kraju.

styczeń-luty 1989

  • Utworzenie łotewskiego „frontu internacjonalistycznego” jako przeciwwagi dla tamtejszego „frontu ludowego”. Współpraca komunistów-”reformatorów” z „frontami ludowymi” oraz intensyfikacja działań „opozycji” narodowo-niepodległościowej w sowieckich republikach bałtyckich. „Najwyższe sowiety” sowieckich republik bałtyckich wprowadzają „narodowe prawa”, co wywołuje protesty „internacjonalistów”.

luty 1989

  • W PRL rozpoczyna się „okrągły stół” czyli „teatr na użytek publiczny” – transmitowane i nagłaśniane pozory negocjacji pomiędzy komunistami i „opozycją”.
  • Węgierska partia komunistyczna zmienia oficjalnie kurs na „reformatorski”, zapowiadając wprowadzenie „systemu wielopartyjnego” i „demokracji parlamentarnej” oraz akceptując nową „wykładnię” powstania 1956 roku, zaś węgierska „opozycja” formułuje publicznie propozycję „okrągłego stołu” z komunistami.
  • Strajk górników i strajk generalny w Kosowie na rzecz przywrócenia poprzednich władz komunistycznych, który kończy się wprowadzeniem „stanu wojennego” w prowincji. Masowa demonstracja w Belgradzie celem poparcia pacyfikacji Kosowa. Komuniści słoweńscy i „opozycja” popierają protesty Albańczyków.

marzec 1989

  • „Wybory” do pierestrojkowego „kongresu deputowanych” w ZSRS, po których w republikach bałtyckich większość „mandatów” przypada kandydatom „frontów ludowych” i popieranych przez nie komunistom-”reformatorom”.
  • Pierwsze wzajemne „restrykcje” wewnątrz „socjalistycznej” Jugosławii („wojna gospodarcza” pomiędzy „socjalistyczną” Serbią a „socjalistyczną” Słowenią). Rozbudowa „opozycji” w „socjalistycznej” Słowenii.
  • Stutysięczna demonstracja węgierskiej „opozycji narodowej”  w rocznicę wybuchu rewolucji 1848 roku.
  • Publikacja za pośrednictwem BBC „manifestu grupy komunistycznych reformatorów” w „socjalistycznej” Rumunii.
  • Wznowienie oficjalnej współpracy komunistów albańskich z komunistami chińskimi

wiosna 1989

  • Intensywny rozwój „demokratyzacji” i „pluralizmu” w sowieckich republikach bałtyckich.

kwiecień 1989

  • W PRL kończy się „okrągły stół” po czym natychmiast rozpoczynają się przygotowania do „niekonfrontacyjnych wyborów”, które charakteryzuje z góry ustalony podział miejsc w „sejmie”.
  • Rozwój organizacji „dysydenckich” w „ludowej” Bułgarii.
  • Serbscy i czarnogórscy komuniści opowiadają się za „politycznym pluralizmem”. Ci pierwsi deklarują suwerenność „socjalistycznej” Serbii w ramach „socjalistycznej” Jugosławii.

maj 1989

  • Rozpoczęcie „reform gospodarczych” w sowieckich republikach bałtyckich.
  • Litewski „najwyższy sowiet” ogłasza „suwerenność” sowieckiej Litwy. Zacieśnienie współpracy pomiędzy bałtyckimi „frontami ludowymi”, które tworzą wspólne instytucje koordynujące ich działania.
  • Wspólna deklaracja „opozycji” w „socjalistycznej” Słowenii na rzecz suwerenności komunistycznej republiki.
  • Początek „reform” w „socjalistycznej” Bośni i Hercegowinie.
  • Utworzenie przez „byłych” komunistów pierwszej „opozycyjnej” partii politycznej w „socjalistycznej” Chorwacji.
  • Demontaż bariery z drutu kolczastego na granicy „ludowych” Węgier i Austrii (po „ustaleniach” z sowietami), co daje początek masowym wyjazdom Niemców  z DDR  do „bratniego kraju” w celach „turystycznych”.
  • Komuniści bułgarscy  wzywają Turcję do otwarcia granicy dla Turków, którzy chcą wyemigrować z „ludowej” Bułgarii. Po zgodzie Turcji następuje masowy wyjazd 340-360 tysięcy ludzi, z których 130-150 tysięcy wkrótce powraca do kraju.
  • Komuniści macedońscy deklarują odrębność „socjalistycznej” Macedonii jako „państwa narodowego”.
  • Na sowieckim „kongresie deputowanych ludowych” powstaje „grupa ambasadorów demokracji” z Jelcynem i Sacharowem oraz przedstawicielami „frontów ludowych”. Radykalne wystąpienia przedstawicieli bałtyckich „frontów ludowych” oraz komunistów-”reformatorów”.

czerwiec 1989

  • „Kontraktowe wybory” w PRL w których poza „konstruktywną opozycją” biorą udział także grupy od niej niezależne (m.in. „niepodległościowa” KPN i „konserwatywno-liberalna” UPR).
  • Pierwsze postulaty „autonomii Wileńszczyzny” ze strony komunistów polskich na sowieckiej Litwie.
  • Rozpoczęcie węgierskiego „okrągłego stołu”, gdzie połączona „opozycja” jest jedną z trzech stron „negocjacji”. Pozostałe dwie stanowią komuniści oraz podległe im „organizacje społeczne”. „Przejęcie władzy” w węgierskiej kompartii przez „reformatorów”.
  • Utworzenie przez „dysydentów” i „byłych” komunistów głównej partii „opozycyjnej” w „socjalistycznej” Chorwacji.
  • Czescy „dysydenci” z Karty 77 ogłaszają, za pośrednictwem RFE i mediów zachodnich, petycję  nawiązującą do „praskiej wiosny”, apelując w niej do  komunistycznych władz kraju o „większą polityczną otwartość”.
  • Komuniści słoweńscy akceptują wcześniejszą deklarację „opozycji” w kwestii suwerenności „socjalistycznej” Słowenii.
  • Wielka, narodowa manifestacja poparcia „reform” serbskich komunistów i powszechne uznanie ich za przywódców narodowych przez Serbów. Początki politycznego organizowania się serbskiego ruchu narodowego w „socjalistycznej” Bośni i Hercegowinie.

lipiec 1989

  • Zaangażowanie się w „liberalizację” Kościoła Luterańskiego na sowieckiej Łotwie. Łotewski „najwyższy sowiet” ogłasza „suwerenność” sowieckiej Łotwy. Dalszy rozwój „pluralizmu politycznego” w sowieckich republikach bałtyckich. Władze ZSRS ogłaszają plan wprowadzenia w republikach bałtyckich „gospodarki wolnorynkowej”. Do „rządu” sowieckiej Litwy wprowadzony zostaje przedstawiciel komunistów-”reformatorów” i „frontu ludowego”.
  • Przyjazd peerelowskiego „dysydenta”-„rewizjonisty” Michnika do Moskwy na „rozmowy” z sowietami. „Opozycja” w PRL wypełnia swoje zobowiązania wobec komunistów odnośnie przyjęcia przez Jaruzelskiego stanowiska „prezydenta” kraju. Ujawniają się partyjni „reformatorzy o przekonaniach socjaldemokratycznych”, zmierzający do „transformacji” partii komunistycznej w nową partię polityczną.
  • „Rehabilitacja” Imre Nagy’a, węgierskiego komunisty i genseka, którego uczyniono symbolem  powstania z 1956 roku. Następujący wkrótce po niej „państwowy” pogrzeb Kádára staje się okazją dla wielu Węgrów do licznej manifestacji „hołdu” wobec  genseka, który zastąpił Nagya.
  • Ujawniają się „demokratyczni reformatorzy” wśród komunistów albańskich.

sierpień 1989

  • Utworzenie w PRL „rządu koalicyjnego” z niekomunistycznym „premierem” Mazowieckim z „opozycji”, w którym komuniści decydują o kluczowych sprawach. Zaraz po tym wydarzeniu do PRL przybywa szef KGB Kriuczkow, który jako pierwszy „zagraniczny mąż stanu” spotyka się z Mazowieckim.
  • Demonstracja w rocznicę czechosłowackiej „praskiej wiosny” z 1968 roku, która odbywa się przy zachowawczej postawie  „opozycji” z Karty 77.
  • „Piknik przyjaźni” na granicy „ludowych” Węgier i Austrii, który staje się okazją do przedostania się Zachód kilkuset „turystów” z „demokratycznych” Niemiec.
  • Manifestacje i strajki „internacjonalistów” na sowieckiej Litwie i w sowieckiej Estonii. Wspólna, dwumilionowa manifestacja Litwinów, Łotyszy i Estończyków – „łańcuch bałtycki” („droga bałtycka”) w 50. rocznicę paktu Ribbentrop-Mołotow. Litewski „front ludowy” ogłasza postulat „niepodległości” sowieckiej Litwy.

wrzesień 1989

  • Pierwsze demonstracje „poniedziałkowe” w DDR (Lipsk, Drezno). Powstają pierwsze, znaczące organizacje „opozycyjne”, które opowiadają się za „demokratycznym socjalizmem”, a także ujawniają się pierwsi „reformatorzy partyjni”.
  • Otwarcie granicy węgiersko-austriackiej, w wyniku czego na Zachód przedostaje się ponad 150 tys. „obywateli” DDR. Z końcem miesiąca komuniści wschodnioniemieccy zezwalają na przejazd przez terytorium kraju tych „obywateli”, którzy wcześniej przedostali się do czechosłowackiej ambasady RFN.
  • „Trójstronny okrągły stół” na „ludowych” Węgrzech kończy się m.in. zapowiedzią „wielopartyjnych wolnych wyborów”.
  • „Opozycja” w „socjalistycznej” Słowenii oraz w „socjalistycznej” Chorwacji domaga się wprowadzenia „systemu wielopartyjnego”. Komuniści słoweńscy popierają postulat i ogłaszają prymat lokalnego „prawa” nad prawem „socjalistycznej” Jugosławii oraz możliwość secesji.
  • Litewscy Polacy podejmują próbę utworzenia własnych „rejonów narodowo-terytorialnych”. Łotewski „front ludowy” ogłasza postulat „niepodległości” sowieckiej Łotwy.

jesień 1989

  • W sowieckich republikach bałtyckich rozwija się akcja odmowy służby w armii sowieckiej i bojkotu poboru oraz odbywają się demonstracje na rzecz jej wycofania z tego regionu ZSRS. Manifestacje na rzecz „niepodległości”na sowieckiej Łotwie. Znaczny rozwój pro-niepodległościowej akcji w sowieckiej Estonii. Ogłoszenie „niezależności gospodarczej” sowieckich republik bałtyckich.

październik 1989

  • Przyjazd sowieckiego genseka Gorbaczowa do „demokratycznych” Niemiec, po którym  do głosu dochodzą komunistyczni „reformatorzy” i następuje zmiana na stanowisku wschodnioniemieckiego genseka. Za model „przemian” komuniści  oficjalnie przyjmują pierestrojkę.
  • Ostatni „kongres” węgierskiej partii komunistycznej, która  „dzieli się” na dwie części”: większą „socjalistyczną” i mniejszą, w dalszym ciągu „robotniczą”. Oficjalna manifestacja w rocznicę powstania z 1956 roku oraz ogłoszenie zmiany nazwy kraju na „Republika Węgierska”.
  • Demonstracja w Pradze w rocznicę powstania wolnej Czechosłowacji, która zostaje spacyfikowana  przez oddziały „bezpieczeństwa publicznego” ČSSR.
  • Uaktywnienie się „dysydentów” w „ludowej” Bułgarii, którzy organizują publiczne wystąpienia. Po brutalnej akcji „oddziałów specjalnych” przeciwko nim, odbywa się pierwsza demonstracja „opozycji”.
  • Rozbudowa „opozycji” w „socjalistycznej” Chorwacji (jesień 1989).

listopad 1989

  • Zmiana na stanowisku bułgarskiego genseka w wyniku „spisku” sowieckiego „ambasadora” i partyjnych „reformatorów”. Na czele partii komunistycznej staje blisko związany z sowietami „reformator” Petyr Mładenow. W Sofii odbywa się stutysięczna demonstracja poparcia dla nowej, komunistycznej ekipy.
  • Wschodnioniemieccy komuniści ogłaszają decyzję o otwarciu granic „ze skutkiem natychmiastowym”, co skutkuje „upadkiem muru berlińskiego” (przy milczącej aprobacie Moskwy). Od tej chwili powszechnie głoszonym hasłem „obywateli” DDR staje się połączenie ich kraju z Niemcami Zachodnimi, czyli „zjednoczenie Niemiec”. Do władzy w kraju dochodzą komunistyczni „reformatorzy”, którzy niezwłocznie ogłaszają  „okrągły stół” z „opozycją”, usiłując w ten sposób „reanimować” niemiecki „demokratyczny socjalizm”. Wobec faktu ogłoszenia „planu przezwyciężenia podziału Niemiec”, przedstawionego przez kanclerza RFN za wiedzą i zgodą sowietów oraz USA, okazuje się to jednak niemożliwe do spełnienia.
  • Demonstracje studentów w obu stolicach „socjalistycznej” Czechosłowacji, z których praska przekształca się w demonstrację „praskowiosenną”. W wyniku jej brutalnej  pacyfikacji przez oddziały  „antyterrorystyczne” oraz „bezpieczeństwa publicznego”, a następnie prowokacji czechosłowackiej bezpieki, która inscenizuje fałszywą scenę zabicia jednego z demonstrantów, podburzone społeczeństwo radykalizuje się i w codziennych wielkich demonstracjach (już pod sztandarami „opozycji”) domaga się „zmian systemowych”. „Opozycja” organizuje się w struktury „obywatelskie” i „demokratyczne”, a na krajową scenę polityczną wraca Dubček . Partia komunistyczna „demokratyzuje się”, zaś komunistyczny „rząd” rozpoczyna „dialog” z „opozycją” na zakończenie którego „opozycja” postuluje zmiany w „konstytucji”,  zmianę rządu na „rząd fachowców” oraz ustąpienie ze stanowisk „konserwatywnych” komunistów, co wkrótce zostaje zrealizowane.
  • Powstaje pierwsza „opozycyjna” organizacja polityczna Muzułmanów w „socjalistycznej” Bośni i Hercegowinie.
  • Odbywa się „kongres” rumuńskiej kompartii przed którego rozpoczęciem, za pośrednictwem RFE, ujawnia się komunistyczno-„dysydencki” Front Ocalenia Narodowego, występujący otwarcie przeciwko  Ceaușescu.
  • Demonstracje radykalnej opozycji w PRL wykorzystane przez  władze m.in. do „obalania” komunistycznych pomników.
  • „Referendum ustrojowe” na „zliberalizowanych” Węgrzech w którym Węgrzy powszechnie akceptują „reformę państwa” uchwaloną wcześniej przez tamtejszy, komunistyczny „parlament”.
  • „Opozycja” w „socjalistycznej” Chorwacji ogłasza program polityczny, w którym domaga się „suwerenności i samostanowienia narodu chorwackiego”.

grudzień 1989

  • Eliminacja „konserwatystów” z bułgarskiej kompartii. Powstają pierwsze, niekomunistyczne partie polityczne w „ludowej” Bułgarii. „Dysydenci” i „opozycja” łączą się tworząc jedną „partię opozycyjną”.
  • Formalne przejęcie władzy w chorwackiej kompartii przez „reformatorów” i poparcie przez nich postulatu „systemu wielopartyjnego”.
  • Komuniści serbscy oraz komuniści szczebla centralnego „socjalistycznej” Jugosławii opowiadają się za wprowadzeniem „systemu wielopartyjnego”. Pierwsza „niezależna” inicjatywa polityczna w „socjalistycznej” Serbii.
  • Komuniści słoweńscy rezygnują w „monopolu władzy” i wprowadzają „pluralizm polityczny” w „socjalistycznej” Słowenii. Tamtejsza „opozycja” organizuje się w koalicję przed zaplanowanymi już „wyborami”.
  • Eliminacja „konserwatystów” we wschodnioniemieckiej kompartii, których zastępują „reformatorzy”, po czym  następuje jej „transformacja” w „partię demokratycznego socjalizmu”. Rozpoczyna się „centralny okrągły stół” komunistów i „opozycji”. Przybycie do DDR zachodnioniemieckiego kanclerza  Kohla  i ogłoszenie przezeń „zjednoczenia Niemiec” jako celu (przed wiwatującymi tłumami).
  • Utworzenie „rządu porozumienia narodowego” w „socjalistycznej” Czechosłowacji oraz „uzupełnienie” komunistycznego „parlamentu” o przedstawicieli „opozycji”, po uprzednim usunięciu z niego „konserwatystów”. Tenże „parlament” „wybiera” Dubčeka swoim nowym „przewodniczącym” a czołowego „opozycjonistę” z Karty 77 Havla, nowym „prezydentem” kraju.
  • Powstają pierwsze „opozycyjne” albańskie organizacje polityczne w „socjalistycznym” Kosowie, w tym „liga demokratyczna”.
  • Tydzień po spotkaniu sowieckiego genseka z prezydentem USA i następującej zaraz potem „wizycie” Ceaușescu w Moskwie następuje masowy napływ „turystów” ze Związku Sowieckiego do „socjalistycznej” Rumunii. Kilka dni później w Timișoarze   rozpoczynają się demonstracje i zamieszki wywołane za sprawą węgierskiego pastora i „opozycjonisty” Tökésa, które przeradzają się w antyrządową rebelię i kończą się walkami z „siłami porządkowymi”, skutkującymi ofiarami śmiertelnymi. Dzięki fałszywym relacjom RFE oraz mediów węgierskich, bunt radykalizuje się i wobec „biernej” bądź „przychylnej” postawy miejscowych komunistów oraz komunistycznej armii, miasto zostaje opanowane przez rebeliantów, którzy żądają m.in. ustąpienia Ceaușescu, otwarcia granic oraz wolnych wyborów.  „Ludowa” armia  bierze stronę rebelii, zaś rumuńska bezpieka przyjmuje postawę „dwuznaczną” (de facto przeciw Ceaușescu). „Wiec poparcia” Ceaușescu w Bukareszcie zostaje zakłócony, a gensek wraz z żoną (osoba nr 2 w kraju) zostaje „ewakuowany” z siedziby KC kompartii, po czym oboje zostają ujęci przez wojsko i po pokazowym „procesie” rozstrzelani. Po „zamachu stanu” władzę przejmują  inni komuniści: generałowie, ludzie ze „służb”, „rewizjoniści” oraz „dysydenci”. „Prezydentem” zostaje, wykreowany w telewizji na postać pierwszoplanową, komunista-„dysydent” Ion Iliescu z kontynuującego rolę partii komunistycznej Frontu Ocalenia Narodowego, powiększonego o innych „dysydentów” i „zjednoczonego” we „front narodowy”.
  • Zmiana nazwy kraju i symboliki w „konstytucji” PRL.  Od tej pory nazywa się on ponownie „Rzeczpospolitą Polską” bez odwoływania się do konstytucji przedwojennej II RP i bez zrywania ciągłości prawnej z PRL.
  • Początek protestów antyrządowych w komunistycznej Albanii.
  • Estoński „najwyższy sowiet” wprowadza zasady „pełnej suwerenności” oraz wzywa do integracji sowieckiej Estonii z państwami Europy Północnej. „Wybory samorządowe” w sowieckich republikach bałtyckich, które wygrywają tamtejsze „fronty ludowe”. Komuniści litewscy ogłaszają odłączenie się od KPZS (zdecydowana większość). „Kongres deputowanych ludowych” ZSRS potwierdza istnienie tajnych protokołów paktu sowiecko-hitlerowskiego z 1939 roku i uznaje je za „bezprawne i nieważne”.

styczeń 1990

  • Chaos i walki w „socjalistycznej” Rumunii, podsycane celowo przez Iliescu i jego towarzyszy (liczba ofiar po zlikwidowaniu Ceaușescu jest niemal sześciokrotnie większa niż przed tym wydarzeniem). Organizują się partie polityczne. Początek demonstracji antyrządowych w Bukareszcie, pacyfikowanych przez rządową „milicję robotniczą”, której „oddziały specjalne” stanowią górnicy.
  • Początek „reformy gospodarczej” w „socjalistycznej” Jugosławii. Nieformalne wprowadzenie „pluralizmu politycznego”.
  • Formalny początek „reform wolnorynkowych” w sowieckich republikach bałtyckich. Zniesienie zapisu o „monopolu” partii komunistycznej na sowieckiej Litwie i na sowieckiej Łowie. Przywrócenie przedwojennej symboliki narodowo-państwowej oraz wprowadzenie „wolności słowa” na sowieckiej Litwie. Estoński „front ludowy” ogłasza postulat „niepodległości” sowieckiej Estonii.
  • Komuniści albańscy rozpoczynają „liberalizację” gospodarki.
  • Powstaje pierwsza „opozycyjna” organizacja polityczna w „socjalistycznej” Macedonii.
  • Rozpoczęcie „okrągłego stołu” komunistów i „opozycji” w „ludowej” Bułgarii. Komuniści zmieniają „konstytucję”, pozbawiając partię komunistyczną „wiodącej roli”. Aresztowanie Żiwkowa za „defraudacje”.
  • Symbol czechosłowackiej emigracji (nieprzerwanie od 1939 roku) Pavel Tigrid podejmuje współpracę z Havlem po uprzednim powrocie do „socjalistycznej” Czechosłowacji, w odpowiedzi na jego apel. Kolejna „kooptacja” przedstawicieli „opozycji” do „parlamentu” ČSSR i propozycja Havla zmiany nazwy i symboliki kraju, która skutkuje „konfliktem” pomiędzy „republikami”, zakończonym trzy lata później podziałem kraju.
  • Wprowadzenie „systemu wielopartyjnego” w „socjalistycznej” Chorwacji. Miejscowa kompartia zmienia szyld na „pierestrojkowy” („partia demokratycznych przemian”). Na scenę polityczną powracają dawni przywódcy partyjni których wykluczono z kompartii i rozpoczynają działalność „opozycyjną”, stając wkrótce na czele „koalicji porozumienia narodowego”.
  • Demonstracje w „demokratycznych” Niemczech i zajmowanie siedzib Stasi celem „zabezpieczenia” jej archiwów.
  • Tzw. afera Dunagate w „Republice Węgierskiej”, w wyniku której komuniści-„reformatorzy” tracą społeczne poparcie.
  • Radykalna nacjonalistyczna „opozycja” w „socjalistycznej” Serbii tworzy swoje pierwsze struktury polityczne.
  • Ostatni wspólny „zjazd” jugosłowiańskich komunistów, zakończony wystąpieniem komunistów słoweńskich ze struktur federalnych, popartych następnie przez komunistów chorwackich, macedońskich oraz bośniacko-hercegowińskich.
  • Dalsze demonstracje radykalnej opozycji w „Rzeczpospolitej Polskiej” przeciwko komunistom i zajmowanie siedzib instytucji komunistycznych. Polska kompartia odbywa swój ostatni „zjazd”, po którym dzieli się na dwie „socjaldemokracje”. Większa z nich przejmuje majątek PZPR (w wyniku ostatniej „uchwały zjazdu”), dodatkowo uzyskując od sowietów milion dolarów na swoją nową „działalność”.
  • Demonstracje i zamieszki w „socjalistycznym” Kosowie które skutkują ofiarami śmiertelnymi. Interwencja „ludowej” armii i wprowadzenie stanu wyjątkowego w prowincji.

luty 1990

  • Przywrócenie przedwojennej symboliki narodowo-państwowej na sowieckiej Łotwie i unieważnienie aktu przystąpienia Łotwy do ZSRS, przy jednoczesnym wyrażeniu zamiaru zadeklarowania „niepodległości” sowieckiej Łotwy. Zniesienie „monopolu” partii komunistycznej w sowieckiej Estonii. Utworzenie „narodowo-niepodległościowego” Kongresu Estonii.„Wybory” do litewskiego „najwyższego sowietu” po których „front ludowy” obejmuje władzę w sowieckiej republice litewskiej.
  • Pierwsze demonstracje mniejszości albańskiej w „socjalistycznej” Macedonii. Powstaje pierwsza macedońska organizacja polityczna o profilu narodowym. W połowie miesiąca ma tam miejsce masowa demonstracja pod hasłami narodowymi.
  • Serbska „demokratyczna opozycja” rozpoczyna swoją formalną działalność.
  • Komuniści słoweńscy zmieniają nazwę swojej partii na „pierestrojkową” („partia odnowy demokratycznej”).
  • Początek „liberalizacji” w „socjalistycznej” Bośni i Hercegowinie.
  • Zainicjowanie pierwszej „opozycyjnej” organizacji politycznej w „socjalistycznej” Czarnogórze.
  • Wprowadzenie „systemu wielopartyjnego” w „socjalistycznej” Chorwacji. Powstanie narodowej partii politycznej zamieszkałej tam mniejszości serbskiej celem utworzenia własnego regionu autonomicznego. Radykalna nacjonalistyczna „opozycja” tworzy swoje pierwsze struktury polityczne.

wiosna 1990

  • Demonstracje antyrządowe w „ludowo-socjalistycznej” Albanii.

marzec 1990

  • Ogłoszenie „niepodległości” sowieckiej Litwy, która staje się „Republiką Litewską”. Nowe władze odrzucają ultimatum władz sowieckich domagających się wycofania deklaracji i przywrócenia sowieckiego „prawa”, żądając opuszczenia terytorium republiki przez armię sowiecką. Powstaje nowy „rząd” litewski łączący „front ludowy” z „niezależnymi” komunistami.
  • „Wybory” do estońskiego i łotewskiego „najwyższego sowietu” po których „fronty ludowe” i narodowi komuniści obejmują władzę w sowieckiej Estonii i na sowieckiej Łotwie (w tym przypadku w końcu kwietnia). Podział estońskiej kompartii na część „internacjonalistyczną” oraz narodową, która ogłasza swoją „niezależność” od KPZS. Ogłoszenie „deklaracji deklaracji niepodległości” sowieckiej Estonii (okresu przejściowego, celem „odbudowy republiki estońskiej”) i uznanie władzy państwowej ZSRS za nielegalną na jej terytorium .
  • Demonstracja Serbów z chorwackiej Krajiny i innych części „socjalistycznej” Jugosławii przeciwko nacjonalizmowi chorwackiemu i za zachowaniem „socjalistycznej” Jugosławii.
  • Zmiana nazwy na „Republika Słowenii” i symboliki narodowej w „socjalistycznej” Słowenii.
  • Wybory parlamentarne w „Republice Węgierskiej” po których władzę przejmuje „opozycja”.
  • Zakończenie „centralnego okrągłego stołu” w „demokratycznych” Niemczech. Wybory do „izby ludowej” tychże, po których władzę przejmuje koalicja „prawicowa” wspierana przez kanclerza Niemiec Zachodnich. Nowym „premierem” DDR zostaje współpracownik Stasi, Lothar de Maiziére.
  • Walki narodowościowe pomiędzy Rumunami i Węgrami w Transylwanii.
  • Zainicjowanie narodowej partii „opozycyjnej” Muzułmanów w „socjalistycznej” Jugosławii.
  • Podział czechosłowackiej kompartii na dwie części narodowe. Zmiana nazwy „socjalistycznej” Czechosłowacji na „Czeska i Słowacka Republika Federacyjna”, co sankcjonuje podział kraju na dwie republiki.

kwiecień 1990

  • Podział łotewskiej kompartii na część „internacjonalistyczną” oraz narodową (stanowiącą mniejszość), która ogłasza swoją „niezależność” od KPZS.
  • Wprowadzenie „politycznego pluralizmu” w „socjalistycznej” Macedonii. Powstaje tam partia narodowa mniejszości albańskiej.
  • Bułgarska kompartia „demokratyzuje się” i z komunistycznej staje się „socjalistyczną”. Komuniści ponownie zmieniają „konstytucję” wprowadzając „system wielopartyjny” i ogłaszają „wolne wybory”. „Prezydentem” kraju zostaje komunista Mładenow.
  • Zwolnienie z więzienia albańskiego działacza narodowego Adema Demaçi, który pomaga organizować „demokratyczną opozycję” w „socjalistycznym” Kosowie. Ograniczenie autonomii prowincji przez komunistów serbskich.
  • Wybory parlamentarne w „socjalistycznej” Słowenii po których władzę przejmuje „opozycja” (w kwietniu i maju).
  • Wybory parlamentarne w „socjalistycznej” Chorwacji po których władzę przejmuje „opozycja” (w końcu maja).

kwiecień/maj/czerwiec 1990

  • Blokada gospodarcza „Republiki Litewskiej” ze strony władz ZSRS, skutkująca także wzrostem nastrojów antysowieckich i separatystycznymi wystąpieniami dużej części litewskich Polaków.

maj 1990

  • Zmiana nazwy sowieckiej Estonii na „Republika Estonii”. Przywrócenie przedwojennej, państwowej symboliki Estonii i ogłoszenie, że stosunki estońsko-sowieckie reguluje przedwojenny traktat pokojowy.
  • Władzę na sowieckiej Łotwie obejmują „front ludowy” i narodowi komuniści-”reformatorzy”. Ogłoszenie „deklaracji deklaracji niepodległości” sowieckiej Łotwy (okresu przejściowego celem ogłoszenia „pełnej niepodległości”), która staje się „Republiką Łotewską”. Aktywne działania komunistów „internacjonalistów” w „Republice Łotewskiej” przeciwko jej „niepodległości”. Władze ZSRS „unieważniają” estońską i łotewską „dekaracje deklaracji niepodległości”. Aktywne działania estońskich i łotewskich „internacjonalistów”, skutkujące m.in. próbami wdarcia się manifestantów do tamtejszych „parlamentów”. Aktywne działania litewskich, rosyjskich i polskich komunistów „internacjonalistów” w „Republice Litewskiej” przeciwko jej „niepodległości” i za „autonomią Wileńszczyzny”, którą poparła także główna organizacja litewskich Polaków. „Odnowienie” przedwojennego układu o współpracy państw bałtyckich przez nowe władze republik bałtyckich i wspólne wystąpienie o przyjęcie ich do struktur międzynarodowych.
  • Wybory parlamentarne i prezydenckie w „socjalistycznej” Rumunii po których pełnię władzy zachowuje komunistyczno-„dysydencki” Front Ocalenia Narodowego.
  • Utworzenie muzułmańskiej partii narodowej w „socjalistycznej” Bośni i Hercegowinie.
  • Zakończenie „okrągłego stołu” w „ludowej” Bułgarii.

czerwiec 1990

  • „Aktyw robotniczy” pacyfikuje antykomunistyczną demonstrację studencką w Bukareszcie.
  • Wybory parlamentarne w „Czeskiej i Słowackiej Republice Federacyjnej” po których władzę obejmują odpowiednio „opozycje” czeska i słowacka.
  • Wybory w „ludowej” Bułgarii, po których przy władzy pozostają „byli” komuniści.

czerwiec/lipiec 1990

  • Przyspieszenie „transformacji ustrojowej” w „Republice Estonii”. Zawieszenie litewskiej deklaracji „niepodległości” i zakończenie blokady gospodarczej „Republiki Litewskiej”. Zawieszenie działań na rzecz łotewskiej deklaracji „niepodległości”. Gorbaczow zapowiada możliwość przekształcenia ZSRS w „związek suwerennych państw”. Centralne władze ZSRS przygotowują nowy „traktat związkowy”. Wzrost roli politycznej Jelcyna w sowieckiej Federacji Rosyjskiej skutkujący ogłoszeniem jej „suwerenności”, wystąpieniem Jelcyna i jego współpracowników z KPZS, a następnie współpracą z władzami „Republiki Łotewskiej”, „Republiki Estonii” i „Republiki Litewskiej”, a także innych republik sowieckich, celem realizacji wspólnej taktyki działań politycznych.

lipiec 1990

  • Nowy parlament słoweński deklaruje suwerenność państwową tej „postkomunistycznej” republiki.
  • Demonstranci wdzierają się do zachodnioeuropejskich ambasad w Tiranie. Początek exodusu Albańczyków do krajów Europy Zachodniej. Wznowienie formalnej współpracy albańsko-sowieckiej.
  • „referendum konstytucyjne” w „socjalistycznej” Serbii w kwestii „systemu wielopartyjnego” który zostaje niezwłocznie wprowadzony. Dodatkowo praktycznie zlikwidowana zostaje autonomia „socjalistycznego” Kosowa i „socjalistycznej” Wojwodiny (zamieszkałej w dużym odsetku przez Węgrów). Komunistyczni „posłowie” albańscy w Kosowie deklarują wolę dążenia do niepodległości tej prowincji co skutkuje rozwiązaniem kosowskiego „parlamentu” przez władze serbskie. Komuniści serbscy „przekształcają” swoją partię w „partię socjalistyczną”.
  • Utworzenie serbskiej partii narodowej w „socjalistycznej” Bośni i Hercegowinie.
  • Zmiana nazwy „socjalistycznej” Chorwacji na „Republika Chorwacji” oraz przywrócenie tam historycznej symboliki. Serbowie w Chorwacji tworzą własną „radę narodową”, która deklaruje „suwerenność narodową” oraz ogłasza referendum w kwestii autonomii regionu.
  • Wprowadzenie „systemu wielopartyjnego” w „socjalistycznej” Czarnogórze oraz w „socjalistycznej” Bośni i Hercegowinie.

sierpień 1990

  • Początek współpracy „rządów” republik bałtyckich ZSRS (także białoruskiego i mołdawskiego) z rosyjskimi „siłami demokratycznymi” Jelcyna. Estoński „najwyższy sowiet” deklaruje zamiar opuszczenia ZSRS przez „Republikę Estonii” i ogłasza, ze wzajemne stosunki reguluje przedwojenny traktat pokojowy z sowiecką Rosją. W „Republice Łotewskiej” wprowadzona zostaje „wolność słowa” a jej władze „przywracają” granice przedwojennej Łotwy.
  • W „ludowej” Bułgarii „prezydentem”  zostaje „rewizjonista” z „opozycyjnego” Związku Sił Demokratycznych, Żeliu Żelew.
  • Utworzenie chorwackiej partii narodowej w „socjalistycznej” Bośni i Hercegowinie.
  • Przygotowania do konfliktu zbrojnego na tle etnicznym w „socjalistycznej” Chorwacji. Serbowie mieszkający w Chorwacji przeprowadzają „referendum” w kwestii autonomii zamieszkałego przez nich regionu.
  • Początek masowych zwolnień z pracy Albańczyków w Kosowie.

wrzesień 1990

  • Strajk generalny w „socjalistycznym” Kosowie sterowany przez „demokratyczną opozycję”. Uchwalenie „podziemnej konstytucji”dla prowincji. Coraz większa aktywność albańskich organizacji deklarujących walkę zbrojną. Powtarzające się ataki na posterunki policyjne.
  • Wzrost napięcia pomiędzy władzami chorwackimi a mniejszością serbską. Coraz częstsze incydenty z użyciem broni oraz ataki na posterunki policyjne.
  • Zawarcie układu (traktatu) międzynarodowego dotyczącego zjednoczenia Niemiec, który wchodzi w życie trzy tygodnie później.
  • Wprowadzenie „systemu wielopartyjnego” w „socjalistycznej” Macedonii. Tamtejsi komuniści zmieniają nazwę swojej partii na „pierestrojkową” („partia demokratycznych przemian”).
  • Zmiana nazwy „socjalistycznej” Serbii, która staje się „Republiką Serbii”.

lato-jesień 1990

  • Radykalizacja protestów społecznych w „ludowo-socjalistycznej” Albanii.

jesień 1990

  • „Urządzanie państwa” i „reformy wolnorynkowe” w „Republice Litewskiej” i w „Republice Estonii”. Wzrost napięcia pomiędzy władzami ZSRS a władzami „Republiki Łotewskiej” skutkujący nasileniem się aktywności „internacjonalistów” w tej drugiej oraz wzmocnieniem współpracy jej władz z władzami „suwerennej” sowieckiej Rosji (ekipą Jelcyna). Wzmożona aktywność polskich separatystów w „Republice Litewskiej”, dążących do utworzenia „autonomicznej Wileńszczyzny”.

październik 1990

  • Chorwaccy Serbowie proklamują autonomię zamieszkałego przez nich regionu w ramach „socjalistycznej” Jugosławii. Władze chorwackie uznają ją za nielegalną co powoduje dalszy wzrost napięcia pomiędzy obu stronami.
  • „Republika Słowenii” oraz „Republika Chorwacji” przedstawiają propozycję utworzenia konfederacji jugosłowiańskiej. Słoweński parlament znosi prawo „socjalistycznej” Jugosławii na terytorium republiki. Parlament „Republiki Serbii” wprowadza cła na towary z „Republiki Słowenii” i „Republiki Chorwacji”.
  • Serbowie z „socjalistycznej” Bośni i Hercegowiny tworzą własną „radę narodową” w oparciu o cztery planowane regiony autonomiczne, zajmujące łącznie ok. połowy terytorium tej republiki.

listopad 1990

  • Zawarcie sowiecko-niemieckiego „układu podstawowego”, dotyczącego „dobrego sąsiedztwa, partnerstwa oraz współpracy”.
  • Wybory prezydenckie w „Rzeczpospolitej Polskiej” w których udział bierze także dotychczasowa opozycja antykomunistyczna. „Głową państwa” zostaje Wałęsa, któremu niecały miesiąc później emigracyjny prezydent i rząd RP na Uchodźstwie przekazują insygnia wolnej Polski.
  • Wybory parlamentarne w „socjalistycznej” Macedonii w których największe poparcie zyskują nacjonaliści. Nowe władze republiki tworzą jednak komunistyczni „reformatorzy”.
  • Zmiana nazwy „ludowej” Bułgarii, która staje się „Republiką Bułgarii”.
  • Wybory parlamentarne w „socjalistycznej” Bośni i Hercegowinie, w wyniku których władzę obejmują zjednoczeni taktycznie nacjonaliści muzułmańscy, serbscy i chorwaccy.

grudzień 1990

  • Protest studentów w stolicy „ludowo-socjalistycznej” Albanii. Komuniści ogłaszają „pluralizm polityczny” i powstaje pierwsza partia „opozycyjna”, której współzałożycielem i liderem (trzy miesiące później) zostaje Sali Berisha – przedtem czołowy partyjny „reformator” i wysłannik komunistycznych władz do protestujących studentów.
  • Wybory parlamentarne w „Republice Serbii” oraz w „socjalistycznej” Czarnogórze, po których przy władza pozostają „byli” komuniści.
  • Referendum niepodległościowe w „Republice Słowenii” które skutkuje pół roku później deklaracją jej niepodległości oraz secesji z „socjalistycznej” Jugosławii a następnie interwencją militarną „ludowej” armii jugosłowiańskiej, rozpoczynającą szereg wojen w tym regionie Europy.
  • Władze „Republiki Chorwacji” uznają za nielegalną deklarację autonomii mieszkających w tej republice Serbów i rozpoczynają przygotowania do pacyfikacji ich buntu. Trzy miesiące później dochodzi do pierwszych starć zbrojnych, a następnie do walk na dużą skalę w których po stronie Serbów bierze udział jugosłowiańska armia „ludowa”, co rozpoczyna wojnę w Chorwacji.
  • „Działania antyfaszystowskie” armii sowieckiej w „Republice Łotewskiej” i w „Republice Estonii” oraz incydenty z użyciem materiałów wybuchowych w „Republice Łotewskiej”. Pierwsze działania sowieckich „milicyjnych sił specjalnych” (OMON) przeciwko litewskim „punktom celnym”. Przemianowanie litewskiej „niezależnej” partii komunistycznej na „demokratyczną partię pracy”. Na „kongresie deputowanych ludowych” ZSRS, za sprawą Gorbaczowa, sowieckim „wiceprezydentem” zostaje przywódca przyszłego „puczu moskiewskiego” Janajew.

styczeń 1991

  • Demonstracje „internacjonalistów” w „Republice Litewskiej” oraz zmiana „rządu”. Po odrzuceniu ultimatum Gorbaczowa następuje interwencja armii sowieckiej, która zajmuje część obiektów litewskich „środków przekazu”, w obronie których w Wilnie ginie 14 osób. Solidarnościowe wystąpienia na rzecz „Republiki Litewskiej” na świecie oraz manifestacje w sowieckiej Rosji, na sowieckiej Ukrainie oraz w sowieckiej Mołdawii. Demonstracje i strajki „internacjonalistów” w „Republice Łotewskiej”. Sowieckie siły specjalne OMON zajmują budynki będące w gestii łotewskiego „rządu” oraz atakują postawione barykady. W rezultacie śmierć ponosi łącznie 9 osób. Wystąpienia „internacjonalistów” w „Republice Estonii”. Bałtyckie „fronty ludowe” pozostają przy władzy. Poparcie przez Jelcyna „niepodległości” republik bałtyckich i potępienie akcji militarnej armii sowieckiej w „Republice Litewskiej” oraz zawarcie „umów międzypaństwowych” pomiędzy „suwerenną” sowiecką Rosją a „Republiką Estonii” oraz „Republiką Łotewską”. Kongres USA popiera niepodległościowe dążenia władz republik bałtyckich.

styczeń-luty 1991

  • Rozwój i rozbudowa „opozycji” w komunistycznej Albanii. Masowe demonstracje i obalanie pomników Hoxhy.

luty-kwiecień 1991

  • „Negocjacje” władz centralnych ZSRS z władzami republik bałtyckich na zasadzie ich pełnej „suwerenności”. Referenda „niepodległościowe” w republikach bałtyckich, których uczestnicy opowiadają się za „niepodległością”. Parlament Islandii uznaje państwowość „Republiki Litewskiej”. „Referendum związkowe” w ZSRS w którym nie biorą udziału władze sześciu republik (w tym bałtyckich), którego uczestnicy opowiadają się za „odnowionym” ZSRS. Wielkie manifestacje w sowieckiej Rosji na rzecz poparcia Jelcyna oraz przeciwko Gorbaczowowi i KPZS. Rozpoczęcie „prywatyzacji” w „Republice Litewskiej” (marzec).

marzec 1991

  • „wielopartyjne wybory” w „ludowo-socjalistycznej” Albanii (pod koniec miesiąca), po których przy władzy pozostają komuniści.

kwiecień 1991

  • Modyfikacja „konstytucji” komunistycznej Albanii po której kraj staje się „Republiką Albanii” (pod koniec miesiąca). Komunista Alia zostaje jej „prezydentem”.

maj/czerwiec 1991

  • Ataki sowieckich sił specjalnych OMON na „posterunki celne” republik bałtyckich. Separatystyczne wystąpienia polskich autonomistów w „Republice Litewskiej” podważające jej prawa polityczne na terytorium Wileńszczyzny.

czerwiec 1991

  • Jelcyn zostaje „prezydentem” sowieckiej Rosji.
  • Komuniści albańscy zmieniają nazwę swojej partii na „socjalistyczną”. Strajk generalny w „Republice Albanii”. Powstaje „rząd koalicyjny” komunistów z „opozycją”.

lipiec 1991

  • zawarcie „umowy międzypaństwowej” pomiędzy „Republiką Litewską” a „suwerenną” sowiecką Rosją. Atak OMON na litewski „posterunek celny” w efekcie którego ginie 7 osób.

sierpień 1991

  • Uchodźcy albańscy w dużej liczbie przypływają statkiem do Włoch. Początek międzynarodowego zaangażowania w „Republice Albanii”.
  • „Nieudany pucz Janajewa” w ramach którego dodatkowe oddziały armii sowieckiej wkraczają do „Republiki Estonii”, a oddziały OMON oraz jednostki armii sowieckiej zajmują budynki „rządowe” w „Republice Łotewskiej” w efekcie czego, w Rydze śmierć ponosi jedna osoba. W rezultacie „puczu” faktyczną władzę w ZSRS obejmuje Jelcyn, który delegalizuje KPZS oraz nakazuje wycofanie wojska i oddziałów specjalnych milicji do koszar. Władze USA, Wielkiej Brytanii oraz Francji uznają państwowość „Republiki Litewskiej”, „Republiki Łotewskiej” i „Republiki Estonii”; na początku września czynią to władze ZSRS.

grudzień 1991

  • „Rozwiązanie” ZSRS i utworzenie Wspólnoty Państw Niepodległych bez republik bałtyckich.

marzec 1992

  • „wolne wybory” w „postkomunistycznej” Albanii. Wygrywa je „opozycja” a Berisha zostaje nowym „prezydentem”.
Reklama